İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları Ekim 2023’ten bu yana devam ederken, Gazze’de can kaybı 30 bini aştı. Son dönemde Dünya Merkezi Mutfağı (WCK) isimli uluslararası yardım kuruluşunun yedi çalışanının İsrail’in hava saldırısında hayatını kaybetmesinin ardından İsrail ve İsrail’e silah satan ülkeler üzerindeki baskı artıyor.
Son olarak İngiltere’de aralarında Yüksek Mahkeme’nin üç eski yargıcının da olduğu 600’den fazla hukukçu, İsrail’e silah satışının durdurulması için hükümete çağrıda bulundu. Hukukçuların Başbakan Rishi Sunak’a hitaben yazdığı 17 sayfalık mektupta, İngiltere’nin Gazze’deki ‘makul soykırım riski’ nedeniyle uluslararası hukuku ihlal etme riskiyle karşı karşıya olduğu ve ihracatın sona ermesi gerektiği belirtildi.
‘İNGİLTERE SUÇ ORTAĞI OLMAMAK İÇİN CİDDİ ADIMLAR ATMALI’
Sunak halihazırda Gazze’de öldürülen yedi yardım çalışanıyla ilgili farklı partilerin baskısı altında. Başbakan Sunak, 2 Nisan Salı günü yaptığı açıklamada, İngiltere’nin ‘çok dikkatli’ bir silah ihracat ruhsatı sağlama sisteminin olduğunu söylemişti.
BBC Türkçe’nin aktardığına göre, 600’den fazla avukat, akademisyen ve emekli üst düzey yargıcın imzaladığı 17 sayfalık mektupta, ‘Soykırım Sözleşmesi’nin potansiyel ihlalleri de dahil olmak üzere uluslararası hukukun ağır ihlallerinde suç ortaklığından kaçınmak’ için İngiltere’nin ‘ciddi adımlar’ atması gerektiği belirtildi.
Mektupta, Uluslararası Adalet Divanı’nın (ICJ) ocak ayında verdiği geçici kararda vurgulanan Gazze’deki ‘olası soykırım riski’ ve son dönemde daha da kötüleşen insani durum göz önüne alındığında, İsrail’e silah satışının hükümetin uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülüklerinin ‘önemli ölçüde gerisinde kaldığı’ ifade edildi.
ESKİ YARGIÇ SUMPTION: ELİNİZDEN GELENİ YAPMALISINIZ
Mektubu imzalayan eski Yüksek Mahkeme yargıcı Jonathan Sumption, BM’nin en yüksek mahkemesi ICJ’nin geçici kararının İngiltere politikası üzerinde etkisi olması gerektiğini belirterek ‘soykırımı önlemek için elinizden geleni yapmalısınız’ dedi.
BBC’ye konuşan eski yargıç, ‘savaşla ilgili uluslararası hukuk’ gereği, ülkelerin kışkırtılmış veya saldırıya uğramış olsalar bile istedikleri gibi hareket edemeyeceklerini söyledi.
Eski yargıç, konuyla ilgili olarak şu değerlendirmede bulundu: “Bu, masum sivilleri ve çocukları ayrım gözetmeksizin katledebileceğiniz anlamına gelmez. Bu, yardım konvoylarına saldırabileceğiniz, yardım çalışanlarının vizelerini geri çekebileceğiniz anlamına gelmez. Bu, iki hafta boyunca hastaneleri dümdüz edebileceğiniz anlamına gelmez. İnsanların kendilerini savunmak için bile yapabileceklerinin sınırları var.”
‘SOYKIRIMI TEŞVİK EDEN KİŞİ VE KURUMLARA YAPTIRIM UYGULANSIN’
Mektupta hükümetin uluslararası hukuk çerçevesindeki yükümlülüklerini yerine getirmek için atması gereken diğer adımlar arasında şunlar yer aldı:
- BM’nin Filistinli mültecilere yönelik ajansı UNRWA’ya finansmanın yeniden sağlanması
- Filistinlilere karşı soykırımı teşvik eden açıklamalar yapan kişi ve kuruluşlara yaptırım uygulanması
- İsrail ile devam eden diplomatik ve geliştirilmiş ticaret anlaşması müzakerelerinin askıya alınması
- İngiltere’nin mevcut ticaret anlaşmasının askıya alınması için inceleme başlatılması ve İsrail’e yaptırım uygulanmasının değerlendirilmesi
İngiltere’nin ihracat ruhsatlarını iptal etmesi çağrıları, üçü İngiltere vatandaşı yedi yardım görevlisinin pazartesi günü Gazze’de İsrail hava saldırısında öldürülmesinin ardından yoğunlaştı. Saldırıda Avustralyalı, Filistinli, Amerikalı-Kanadalı ve Polonyalı kişiler de öldürüldü. Ekipleri 100 tonluk gıda yardımı yapmıştı.
Olayı İngiliz The Sun gazetesine değerlendiren Sunak, bağımsız bir inceleme başlatılması için çağrıda bulundu ancak silah satışlarının durdurulması gerektiğini söylemedi.
SİLAH RUHSATLARININ DEĞERİ 574 MİLYON STERLİNİ GEÇTİ
Silah Ticaretine Karşı Kampanya (CAAT) grubuna göre 2008’den bu yana İngiltere’nin İsrail’e sağladığı silah ihracatı ruhsatlarının değeri 574 milyon sterlini geçti. İngiltere Ticaret Bakanı Greg Hands, daha önce yaptığı açıklamada 2022 yılında bu sayının 42 milyon sterlin olduğunu ve İsrail’in yıllık askeri ihracatının yüzde 0,02’sini oluşturduğunu söylemişti.
Silah ihracatı ruhsatları Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanıyor ancak silahların uluslararası insani hukuka aykırı kullanılması riski görüldüğü takdirde verilmiyor.
İngiltere’de ana muhalefetteki İşçi Partisi de ticaretin durdurulması için çağrıda bulunmadı ancak hükümetten İsrail’in uluslararası hukuka aykırı davranıp davranmadığı konusunda bir yasal tavsiye yayımlamasını talep etti. Partinin gölge Dışişleri Bakanı David Lammy, satışların durdurulmasının ’emsali’ olduğunu söyledi. İngiltere’de eski başbakanlar Margaret Thatcher 1982’de ve Tony Blair 2002’de bu adımı atmıştı.
BRAVERMAN: İSRAİL’E YANINDA DURMAYI BORÇLUYUZ
İktidardaki Muhafazakar Parti’de bazı milletvekilleri ticareti eleştirirken eski İçişleri Bakanı Suella Braverman gibi bazıları da yasaklanmasına karşı çıkıyor. “İsrail’e yanında durmayı borçluyuz” diyen Suella Braverman, BBC’ye verdiği demeçte, “Bölgedeki en yakın müttefikimize arkamızı dönersek trajik bir utanç olur” ifadelerini kullandı.
7 Ekim 2023 tarihinde, 1,200 kişinin öldüğü, 253’ünün rehin alındığı Hamas’ın ‘Aks Tufanı’ saldırısından sonra İsrail’in Gazze’ye saldırı başlatmasının ardından, Gazze’de 33 bini aşkın kişi İsrail saldırılarında öldürüldü, 70 bini aşkın kişi yaralandı.
(DIŞ HABERLER SERVİSİ)
